Coming-of-ageverhalen maken me vaak wat sentimenteel. Ik viel dan ook als een blok voor het verhaal van Hella S. Haasse (1918-2011) over de onwaarschijnlijke vriendschap tussen een ‘Hollander’ en Oeroeg, een ‘inlander’ uit de desa (dorp) in wat destijds Nederlands-Indië was. Naarmate de jongens ouder worden komt hun vriendschap steeds meer onder druk te staan van koloniale conventies. Bij het vervagen van de kinderlijke ‘wereld van wonderen’ blijken beide vrienden een ander land voor zich te zien.

Haasse illustreert hoe het verhaal van twee individuen een periode in de wereldgeschiedenis kan samenvatten.

Spoiler

Terwijl de zwijgende, kansarme Oeroeg zijn blik op het opkomend nationalisme werpt, blijft de kansrijke hoofdpersoon verdwaasd achter met een ‘diepgeworteld gevoel van saamhorigheid met het land waar hij geboren en getogen is’. Hoewel ook hij in zekere zin een tragisch personage is, doet zijn wens om terug te keren naar het land van zijn jeugd denken aan de ‘groenezeepmentaliteit’ waarmee de jongens de blinde vlek of naïviteit van hun vroegere hospita bespotten.

In tegenstelling tot [b:Max Havelaar|13540405|Max Havelaar|Multatuli|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1331662996l/13540405._SY75_.jpg|1413754] van Multatuli is Oeroeg geen groots opgezette kritiek jegens het koloniale bewind. Dat was ook niet meer nodig: een jaar na publicatie werd Indonesië onafhankelijk. Door nadruk te leggen op de hypocrisie van de ‘koloniale heropvoeding’, sneed Haasse in elk geval de pas af van diegenen die met weemoed terugdachten aan het tijdperk. Het was de eerste keer dat ik haar werk las; ik ben benieuwd naar meer.